Ένα σύνθετο φαινόμενο που εμφανίζεται στην καθημερινή ζωή, σε όλη την έκταση του πλανήτη, είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός. Μπορεί να παρουσιαστεί ως κακή ή καλή πράξη, ως αρετή ή αμαρτία και δεν είναι λίγες οι φορές που τα περιθωριοποιημένα άτομα υφίστανται λεκτική και φυσική βία.
Αν αναζητήσουμε τον ορισμό του κοινωνικού αποκλεισμού, θα λέγαμε ότι είναι ο συνδυασμός της έλλειψης οικονομικών πόρων, της κοινωνικής απομόνωσης και της περιορισμένης πρόσβασης σε κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα. Είναι έννοια σχετική, καθώς τα δεδομένα κάθε κοινωνίας είναι διαφορετικά. Αντιπροσωπεύει την συσσώρευση κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων μέσα στο χρόνο. Η εργασία, το επίπεδο εκπαίδευσης και διαβίωσης, η υγεία, η εθνικότητα, η χρήση ναρκωτικών, οι διαφορές μεταξύ των φύλων, η βία αποτελούν παράγοντες που ενισχύουν τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Υπάρχουν τέσσερις μορφέςκοινωνικού αποκλεισμού:
1. Οστρακισμός, με τη μορφή της εξορίας από μία ανθρώπινη κοινότητα.
2. Κοινωνικός αποκλεισμός μέσα στα όρια μια δεδομένης κοινότητας που μπορεί να πάρει και τη μορφή της διαπάλης ανάμεσα σε διαφορετικές τάξεις ανθρώπων.
3. Απόρριψη του ατόμου από την ομάδα του για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
4. Παρενόχληση ως μορφή επίδειξης.
Παρά τις συντονισμένες προσπάθειες που γίνονται από την πλευρά των κυβερνήσεων για την εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, το φαινόμενο συνεχίζει να υπάρχει. Για να καταπολεμηθεί, μια σειρά από μέτρα και κινητοποιήσεις απαιτούνται. Αυτά περιλαμβάνουν την καλύτερη πρόσβαση στην απασχόληση, την κοινωνική ασφάλιση, τις στοιχειώδεις κοινωνικές υπηρεσίες (υγειονομική περίθαλψη, στέγαση κ.λπ.) και την εκπαίδευση. Επιπλέον, τα κονδύλια της ΕΕ θα πρέπει να στοχεύουν στη στήριξη της κοινωνικής ένταξης και στην καταπολέμηση των διακρίσεων. Τέλος, οι καινοτομίες θα πρέπει να προωθούνται στην κοινωνική πολιτική, προκειμένου να βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις για την κοινωνική στήριξη.
